بررسی روش های مختلف رسته بندی و ارائه مناسب ترین روش برای پوشش گیاهی (مطالعه موردی: جنگلکاری فرودگاه ارومیه)

از دهه¬های گذشته، روش¬های آماری چندمتغیره به طور گسترده درتجزیه و تحلیل جوامع مورد استفاده قرار گرفته است. از جمله روش¬های آماری مورد استفاده در علم اکولوژی تکنیک¬های رسته¬بندی هستند که ارتباط بین پوشش¬گیاهی و محیط را به طور گرافیکی به نمایش در می¬آورند، از آنجا که تکنیک¬های رسته بندی در دهه¬ی اخیر به عنوان ابزاری کارآمد در علوم مختلف و به خصوص در اکولوژی مورد استفاده قرار می¬گیرد هدف این مطالعه، ارائه¬ی الگوی مناسبی برای استفاده از تکنیک¬های رسته بندی می¬باشد تا با استفاده از روش مناسب، ماهیت اصلی و پنهان داده¬ها به طور شفاف و صریح نمایش داده شود و با شناخت کامل جوامع گیاهی، برنامه¬ریزی صحیحی در جهت حفظ و بهبود جوامع، انجام گیرد. برای این منظور، از داده¬های مطالعات پیشین منطقه جنگلکاری فروردگاه ارومیه، جنگل¬های بلوط استان کرمانشاه و سری جمند¬¬- نوشهر استفاده گردید و توانایی عملکرد 5 روش¬ رسته¬بندی(pca، dca، nmds، cca، rda) براساس معیارهای مختلف همچون طول¬گرادیان، kaiser-guttman، عصای شکسته، پوشش دادن بیش از 70درصد واریانس کل، مقدار ویژه بیش از 4/0 و آنالیز procrusteanدر نرم افزار pc-ord5 و cancoo4.52 و r برای نشان¬دادن تفاوت¬های رویشگاه¬ها و ارائه مناسب¬ترین روش مورد ارزیابی قرار گرفتند. همچنین برای بهبود نتایج رسته¬بندی پیش از انجام رسته¬بندی داده ها با تبدیل داده توانی، لگاریتمی، حضور و غیاب، نسبی¬سازی معمولی، نسبی¬سازی حداکثر و حذف گونه¬های عمومی تبدیل شدند. تبدیل داده علاوه بر تاثیر بر روی ظاهر گرافیکی رسته¬بندی¬ها در نتایج آماری رسته¬بندی نیز تاثیر می¬گذارد و سبب افزایش میزان مقادیر ویژه و واریانس و طول گرادیان می¬شود. نتایج آنالیز procrustean در در هر سه سری داده پوشش گیاهی نشان می¬دهد که همبستگی بین روش¬های رسته¬بندی اختلاف معنی¬داری داشتند. در داده خام، داده لگاریتمی، داده نسبی¬سازی معمولی، داده نسبی¬سازی حداکثر و حذف گونه¬های عمومی جنگلکاری فرودگاه ارومیه، رسته¬بندی تطبیقی قوس¬گیری (dca)، رسته¬بندی چندبعدی غیرمتریک(nmds) و رسته¬بندی تطبیقی متعارفی(cca) مناسب می¬باشند، و در داده توانی و داده حضور و غیاب این مجموعه، علاوه بر این سه آنالیز می¬توان از آنالیز مولفه¬ی اصلی(pca) و آنالیز کاهشی(rda) نیز استفاده کرد، در کلیه داده¬های جنگل¬های بلوط کرمانشاه آنالیز تطبیقی قوس-گیری شده(dca)مناسب¬ترین رسته¬بندی می¬باشد، در داده خام، داده توانی، داده لگاریتمی، داده نسبی-سازی حداکثر و حذف گونه¬های عمومی سری جمند-نوشهر رسته¬بندی تطبیقی قوس¬گیری (dca)، رسته¬بندی چندبعدی غیرمتریک(nmds) و رسته¬بندی تطبیقی متعارفی(cca) مناسب می¬باشند اما در داده حضور و غیاب و داده نسبی¬سازی معمولی سری جمند- نوشهر تنها مجاز به استفاده از آنالیز تطبیقی قوس¬گیری شده(dca) و رسته¬بندی تطبیقی متعارفی(cca) می¬باشیم. با بررسی تمامی نتایج می¬توان بیان کرد که، اگر گرادیان محیطی بیش از 5/1 باشد، روش¬های غیر خطی برای نشان دادن تغییرات جوامع انتخاب مناسب¬تری می¬باشند. برای استفاده از آنالیز چند بعدی غیرمتریک(nmds)، باید میزان تنش نهایی را در انتخاب این روش رسته¬بندی لحاظ کرد. کلمات کلیدی: پوشش گیاهی، رسته¬بندی، تبدیل داده، طول گرادیان، آنالیز procrustean